Georgisch
ქართული
Kartuli

Gesprochen in

Georgien Georgien,
Armenien Armenien,
Aserbaidschan Aserbaidschan,
Griechenland Griechenland,
Iran Iran,
Russland Russland,
Turkei Türkei
Sprecher 4 Millionen
Linguistische
Klassifikation
Offizieller Status
Amtssprache in Georgien Georgien
Sprachcodes
ISO 639-1

ka

ISO 639-2 (B) geo (T) kat
ISO 639-3

kat

Die georgische Sprache (Eigenbezeichnung ქართული ენა kartuli ena) ist die Amtssprache in Georgien und wird von etwa vier Millionen Menschen gesprochen (Stand 2013).

Das Georgische gehört mit Mingrelisch, Lasisch und Swanisch zu den südkaukasischen Sprachen.

Zur Schreibung der georgischen Sprache wird die Alphabetschrift Mchedruli verwendet, die 33 Buchstaben aufweist.

Phonologie

Georgisch hat fünf vokalische und 28 konsonantische Phoneme, darunter auch Ejektive. Die Konsonanten können sehr große Konsonantencluster bilden (z. B. der Name der georgischen Stadt Mzcheta, oder, als Extrembeispiel, der georgische Zungenbrecher „ihr pellt uns“ oder "ihr ruiniert uns": gvprzkvnit). Jedes Phonem wird durch je einen bestimmten georgischen Buchstaben dargestellt.

Jedes georgische Nomen im Nominativ endet mit einem Vokal.

Endungen der Nomina (Substantive) im Nominativ Singular
(a)(e)(i)(o)(u)
დედ (deda) Mutterმზ (mse) Sonneქალ (kali) Frauგოგ (gogo) Magd (dsu) Weibchen
მამ (mama) Vaterმთვარ (mtware) Mondკაც (kazi) Mannლოქ (loko) Welsბრ (bru) Schwindel
ბები (bebia) Großmutterდღ (dghe) Tagძირ (dziri) Wurzelწყარ (zqaro) Quellbachყრ (q'ru) Taub
ბაბუ (babua) Großvaterღამ (ghame) Nachtხვად (chwadi) Männchenოქრ (okro) Goldბრგ (brgu) Stotterer

Betonung

Im Unterschied zu den Sprachvarianten und Dialekten des Georgischen ist die Betonung der literarischen Sprache sehr schwach. Bei zwei- und dreisilbigen Wörtern liegt die Betonung meistens auf der ersten, bei viersilbigen auf der zweiten Silbe.

ცა (tsa) - der Himmel; ხე (che) - der Baum; კი (ki) - Ja, ხო (cho) - Jawohl; რუ (ru) der Bach; კუ (ku) die Schildkröte.
ბა (kaba) das Kleid; თთი (tati) - die Pfote; თთი (titi) - der Finger; დდი (didi) groß; გგო (gogo) - das Mädchen, Magd; ძძა (dsadsa) - das Trauerkleid; ძძუ (dsudsu) - die Brust (eines Menschen).
თავდა (gatawda) - ausgegangen; გადიწვა (gadaizwa) - ausgebrannt.
გაგვწვიმდა (gagwitswimda) - Es fing (uns = mit Dat. ethic.) an, zu regnen; გამოდარა (gamoidara) - Es ist wieder gutes Wetter (= Es hörte auf, zu regnen); გაგვმართლა (gagwimartla) - Wir hatten Glück.
გაფუჭბული (gaputschebuli) - kaputt; გაკეთბული (gaketebuli) - gemacht.
მასწავლბელი (maßzawlebeli) - der Lehrer; მატარბელი (matarebeli) - der Zug; დამრიგბელი (damrigebeli) - der Tutor.
მა-სმა (tschama-ßma) - das Essen und Trinken; მმოსვლა (mimoßwla) - der Verkehr; მსვლა-მსვლა (mißwla-moßwla) - das Kommen und Gehen.

Satzmelodie

Ja-Nein-Fragen werden – anders als im Deutschen – mit einer steigend-fallenden Intonation realisiert.

Grammatik

Für die georgische Sprache ist sowohl die Agglutination als auch die Wurzelflexion kennzeichnend. Eine Besonderheit ist das Fehlen des grammatischen Geschlechts (Genus), und das Substantiv kennt weder einen bestimmten noch einen unbestimmten Artikel.

Statt der zum Beispiel im Deutschen üblichen Präpositionen verwendet das Georgische Postpositionen, die entweder allein stehen oder an das Nomen angefügt werden können. Ein deutsches Beispiel für eine Postposition ist „den Fluss entlang“. Georgisch hat 7 Fälle (Nominativ, Dativ, Genitiv, Instrumental, Adverbial (Essiv und Translativ), Vokativ und Ergativ). Der Ergativ tritt als Subjektkasus mit bestimmten Verbformen auf, nämlich beim Aorist und Optativ transitiver Verben. Georgisch ist also eine Split-Ergativsprache. Wie in den meisten flektierenden Sprachen ist die Wortstellung relativ frei. Die konjugierten Formen des Verbs markieren einen Bezug sowohl zum Subjekt als auch zum direkten oder indirekten Objekt des Satzes.

Es gibt also nicht nur eigene Formen für „ich sehe“ (wchedaw), „du siehst“ ((h)chedaw) usw., sondern auch für „ich sehe dich“ (gchedaw), „ich sehe euch“ (gchedawt), „du siehst mich“ (mchedaw), „du siehst uns“ (gwchedaw), „du siehst ihn“ ((h) chedaw) usw.

Während sich die indogermanischen Sprachen verschiedener Zeiten bedienen, um Gegenwärtiges, Vergangenes, Zukünftiges und Mögliches darzustellen, kommen im Georgischen elf sogenannte mzkriwi (=> Reihen. Englische Schreibweise in Grammatikbüchern = mtskrivi) zum Einsatz. Auch sie ordnen der Zeit des Geschehens eine bestimmte Verbform zu, jedoch tritt durch Agglutination nicht nur eine Änderung des Verbs auf, sondern auch Subjekt und Objekt des Satzes ändern den Fall, in dem sie stehen. Beispielsweise steht bei den Formen der Präsens- und Futurgruppe das Subjekt meist im Nominativ, bei den Formen der Aoristgruppe teils im Nominativ, teils im Ergativ (abhängig von der Transitivität des Verbs) und bei den Formen der Perfektgruppe im Dativ; ähnlich ändert sich der Kasus des Objekts. Auch die hohe Anzahl unregelmäßig flektierter (insbesondere suppletiver) Verben ist auffällig, z. B. beim Verb für „sagen“, das mehrere Stämme hat: eubneba (Präsens) „er sagt es ihm“, ’etqwis (Futur) „er wird es ihm sagen“, utchra (Aorist) „er sagte es ihm/hat es ihm gesagt“, utkwams (Perfekt) „er hat es ihm (offensichtlich) gesagt“.

Satzarten im Georgischen

Deklarativsätze

  • Musteraussagesatz: Anna arbeitet als Bibliothekarin.
Wortstellungsmöglichkeiten des einfachen Aussagesatzes
GeorgischDuden-TranskriptionBeschreibung/Bemerkung
ანა მუშაობს ბიბლიოთეკარად.(ana muschaobß bibliotekarad)
ანა ბიბლიოთეკარად მუშაობს.(ana bibliotekarad muschaobß)
ბიბლიოთეკარად მუშაობს ანა.(bibliotekarad musachobß ana)Mit Betonung darauf, was Anna macht

Interrogativsätze

Fragesätze ohne Fragewort
  • Musterfragesatz: Wohnt Anna in Berlin?
Wortstellungsmöglichkeiten eines georgischen Fragesatzes
GeorgischDuden-TranskriptionBemerkung / Semant. Hauptakzent
ანა ბერლინში ცხოვრობს?(ana berlinschi zchowrobß?)(Ob Anna in Berlin wohnt.)
ბერლინში ცხოვრობს ანა?(berlinschi zchowrobß ana?)(Ob Anna in Berlin wohnt.)
ანა ცხოვრობს ბერლინში?(ana zchowrobß berlinschi?)(Ob Anna! (<= !) in Berlin wohnt.)
ბერლინში ანა ცხოვრობს?(berlinschi ana zchowrobß?)(Ob Anna (<= !) in Berlin wohnt.)
ცხოვრობს ბერლინში ანა?(zxowrobß berlinschi ana?)(Ob Anna in Berlin (<= überhaupt!) wohnt.)
ცხოვრობს ანა ბერლინში?(zchowrobß ana berlinschi?)(Ob Anna (<= überhaupt) in Berlin wohnt.)
Fragesätze mit Fragewort
  • Musterfragesatz: Wo wohnt Anna?
Wortstellungsmöglichkeiten
GeorgischDuden-Transkription
სად ცხოვრობს ანა?ßad zchowrobß ana?
ანა სად ცხოვრობს?ana ßad zchowrobß?

Imperativsätze

Befehlssatzmuster 1

Singular und Plural
GeorgischDuden-TranskriptionDeutsche BedeutungBemerkung
დაჯექი მეორე მხარეს!(dadsheki meore mchareß!)Setz Dich auf die andere Seite!Einer Person gegenüber
დაჯექით მეორე მხარეს!(dadshekit meore mchareß!)Setzt Euch auf die andere Seite!Mehreren Personen gegenüber

Befehlssatzmuster 2

Singular und Plural der Höflichkeitsformen
GeorgischDuden-TranskriptionDeutsche BedeutungBemerkung
დაბრძანდი მეორე მხარეს!(dabrdsandi meore mchareß!)Setz Dich auf die andere Seite!Einer Person gegenüber
დაბრძანდით მეორე მხარეს!(dabrdsandit meore mchareß!)Setzt Euch auf die andere Seite!Mehreren Personen gegenüber
Setzen wir uns auf die andere Seite
GeorgischDuden-TranskriptionDeutsche BedeutungBemerkung
დავჯდეთ მეორე მხარეს!(dawdshdet meore mchareß!)Setzen wir uns auf die andere Seite!nicht normativ, aber weit verbreitet
დავსხდეთ მეორე მხარეს!(dawßchdet meore mchareß!)Setzt Euch auf die andere Seite!gebraucht von normbewussten Sprechern

Wortschatz und Wortbildung

Das Georgische hat im Laufe seiner Geschichte 40 Prozent der Lehnwörter aus dem Altgriechischen, Lateinischen, Französischen, Deutschen, Persischen, Arabischen, Armenischen, Russischen und (in den letzten Jahren) Englischen übernommen.

Entlehnter Wortschatz im Georgischen
Sprache od. Gruppe der SprachenProzentual
Kartwelischer Wortschatz60 %
International15 %
Griechisch7 %
Persisch / Türkisch / Arabisch7 %
Armenisch3,6 %
Russisch3,6 %
Wortschatz anderer Sprachen8 %

Entlehnungen

Die Entlehnungen stehen meistens zur Verfügung als Synonyme. z.B.;

'Zug' und 'Gefolge' im Georgischen
GeorgischDuden-TranskriptionDeutsche Bedeutung
სვლაßwla(das) Ziehen, (der) Zug
საზეიმო სვლაßaseimo ßwlaFeierzug
სამგლოვიარო სვლაßamglowiaro ßwlaTrauergefolge, Trauergeleit
საპროტესტო სვლაßaproteßto ßwlaProtestzug
ამალა (Lehnwort)amala (arab.)Gefolge, Begleitung einer hochgestellten Persönlichkeit
პროცესია (Lehnwort)prozeßia (lat.)Trauerzug

Germanismen

Deutsche Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf GeorgischDuden-TranskriptionWortbedeutungen auf Deutsch
აბზაცი(absazi)Absatz
აისბერგი(aißbergi)Eisberg
ალპინისტი(alpinisti)Alpinist
ანშლუსი(anschlußi)Anschluss
ბანკნოტი(banknoti)Banknote
ბიუსტჰალტერი(biußthalteri)Büstenhalter
ბლიცკრიგი(blizkrigi)Blitzkrieg
ბოცმანი(bozmani)Bootsmann
ბუნკერი(bunkeri)Bunker
ბუტერბროდი(buterbrodi)Butterbrot
ბუღალტერი(bughalteri)Buchhalter
გასტარბაიტერი(gaßtarbaiteri)Gastarbeiter
გასტროლი(gaßtroli)Gastspiel
ენდშპილი(endschpili)Endspiel
ვალტორნა(waltorna)Waldhorn
ვაგონი(vagoni)Waggon
ვუნდერკინდი(wunderkindi)Wunderkind
იუნკერი(iunkeri)Junker
კანცლერი(kanzleri)Kanzler
კაიუტა(kaiuta)Kajüte
კიტჩი(kitschi)Kitsch
კურორტი(kurorti)Kurort
კულტურტრეგერი(kulturtregeri)Kulturträger
ლაიტმოტივი(laitmotiwi)Leitmotiv
ლანდშაფტი(landschapti)Landschaft
ლოზუნგი(losungi)Losung
მასშტაბი(maßschtabi)Maßstab
მატროსი(matroßi)Matrose
პუტჩი(putschi)Putsch
რუკზაკი(ruksaki)Rucksack
ტორფი(torpi)Torf
ფლეიტა(pleita)Flöte
ფილტრი(piltri)Filter
ფოიერვერკი(poierwerki)Feuerwerk
შპრიცი(schprizi)Spritze
შტრიხი(schtrichi)Strich
შტურმი(schturmi)Sturm
შლაგბაუმი(schlagbaumi)Schlagbaum
შრიფტი(schripti)Schrift
ცაიტნოტი(zaitnoti)Zeitnot
ციფერბლატი(ziperblati)Zifferblatt
ცუგცვანგი(zugzwangi)Zugzwang
ჰალსტუხი(halßtuchi)Krawatte

Gräzismen

Griechische Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf GriechischDuden-TranskriptionWortbedeutungen auf Deutsch
აეროდინამიკა(aerodinamika)Aerodynamik
აგნოსტიციზმი(agnoßtizismi)Agnostizismus
აგონია(agonia)Agonie
აკადემია(akademia)Akademie
აკრიბია(akribia)Akribie
აკრობატიკა(akrobatika)Akrobatik
აკრონიმი(akronimi)Akronym
აკუსტიკა(akußtika)Akustik
ალეგორია(alegoria)Allegorie
ამფიბია(ampibia)Amphibium
ანემია(anemia)Anämie
ანესთეზია(aneßtesia)Anästhesie
ანაქრონიზმი(anakronismi)Anachronismus
ანაგრამა(anagrama)Anagramm
ანალოგია(analogia)Analogie
ანალიზი(analisi)Analyse
ანარქია(anarkia)Anarchie
ანატომია(anatomia)Anatomie
ანეკდოტი(anekdoti)Anekdote
ანოდი(anodi)Anode
ანომალია(anomalia)Anomalie
ანორექსია(anorekßia)Anorexie
ანტაგონისტი(antagonißti)Antagonist
ანტარქტიდა(antarktida)Antarktis
ანთოლოგია(antologia)Anthologie
ანთროპოლოგია(antropologia)Anthropologie
ანტიქრისტე(antikrißte)Antichrist
ანტიპათია(antipatia)Antipathie
ანტონიმი(antonimi)Antonym
აორტა(aorta)Aorta
აპათია(apatia)Apathie
აფორიზმი(aporismi)Aphorismus
აპლაზია(aplasia)Aplasie
აპოდიქტური(apodikturi)Apodiktisch
აპოკალიფსი(apokalipßi)Apokalypse
აპოკრიფი(apokripi)Apokryphen
აპოლოგია(apologia)Apologie
აპორია(aporia)Aporie
აპოსტაზია(apoßtasia)Apostasie
აპოსტროფი(apoßtropi)Apostroph
აფთიაქი(aptiaki)Apotheke
აფსისი(apßißi)Apsis
არაქნოფობია(araknopobia)Arachnophobie
არქეოლოგია(arkeologia)Archäologie
არქიტექტურა(arkitektura)Architektur
არქივი(arkivi)Archiv
არისტოკრატია(arißtokratia)Aristokratie
აზბესტი(asbeßti)Asbest
ასკეზი(aßkesi)Askese
ასფალტი(aßpalti)Asphalt
ასტიგმატიზმი(aßtigmatismi)Astigmatismus
ასტროლოგია(aßtrologia)Astrologie
ასტრონავტი(aßtronawti)Astronaut
ასტრონომია(aßtronomia)Astronomie
ასიმეტრია(aßimetria)Asymmetrie
ათეიზმი(ateismi)Atheismus
ათლეტი(atleti)Athlet
ატლასი(atlaßi)Atlas
ატმოსფერო(atmoßpero)Atmosphäre
ატომი(atomi)Atom
ავტარქია(awtarkia)Autarkie
აუტიზმი(autismi)Autismus
ავტო(awto)Auto
ავტობიოგრაფია(awtobiograpia)Autobiographie
ავტოქტონური(awtoktonuri)Autochthon
ავტოდიდაქტი(awtodidakti)Autodidakt
ავტოგნოზია(awtognosia)Autognosie
ავტოკრატი(awtokratia)Autokrat
ავტომატი(awtomati)Automat
ავტომატიზმი(awtomatismi)Automatismus
აუტოფსია(autopsia)Autopsie
აქსიომა(akßioma)Axiom
ბაქტერია(baqteria)Bakterie
ბალისტიკა(balißtika)Ballistik
ბარი(bari)Bar
ბარბაროსი(barbaroßi)Barbar
ბარიტონი(baritoni)Bariton
ბარომეტრი(barometri)Barometer
ბაზილიკა(basilika)Basilika
ბაზისი(basißi)Basis
ბიბლია(biblia)Bibel
ბიბლიოთეკა(biblioteka)Bibliothek
ბიოგრაფია(biograpia)Biographie
ბიოლოგია(biologia)Biologie
ბიოტოპი(biotopi)Biotop
ბოტანიკა(botanika)Botanik
ბრონქული სისტემა(bronkuli ßißtema)Bronchialsystem
ბრონქიტი(bronkiti)Bronchitis
დემონი(demoni)Dämon
დეკა(deka)Deka
დეკადა(dekada)Dekade
დელტა(delta)Delta
დემაგოგია(demagogia)Demagogie
დემოკრატია(demokratia)Demokratie
დემოსკოპია(demoßkopia)Demoskopie
დერმატოლოგია(dermatologia)Dermatologie
დესპოტი(despoti)Despot
დიაბეტი(diabeti)Diabetes
დიადოქი(diadoki)Diadoche
დიეტა(dieta)Diät
დიაგნოზი(diagnosi)Diagnose
დიაგონალი(diagonali)Diagonale
დიაკონი(diakoni)Diakon
დიალექტი(dialekti)Dialekt
დიალექტიკა(dialektika)Dialektik
დიალოგი(dialogi)Dialog
დიაფრაგმა(diapragma)Diaphragma
დიარია(diaria)Diarrhoea
დიასპორა(diaßpora)Diaspora
დიდაქტიკა(didaktika)Didaktik
დილემა(dilema)Dilemma
დინოზავრი(dinosavri)Dinosaurier
დიოდი(diodi)Diode
დიოპტრია(dioptria)Dioptrie
დიფტონგი(diptongi)Diphthong
დიპტიქი(diptiki)Diptychon
დისკოთეკა(dißkoteka)Diskothek
დისკოგრაფია(dißkograpia)Diskografie
დისკო(dißko)Diskus
დოგმა(dogma)Dogma
დრამა(drama)Drama
დინამიკი(dinamika)Dynamik
დინამიტი(dinamiti)Dynamit
დინამო(dinamo)Dynamo
დინასტია(dinaßtia)Dynastie
დისგრაფია(dißgrapia)Dysgraphie
დისლექსია(dißlekßia)Dyslexie
დისმორფია(dißmorpia)Dysmorphie
ეგოისტი(egoißti)Egoist
ეკლესია(ekleßia)Ekklesia
ეკოლოგია(ekologia)Ökologie
ეკონომია(ekonomia)Ökonomie
ელექტროობა(elektrooba)Eklektizismus
ეკლიფსი(eklipßi)Eklipse
ექსტაზი(ekßtasi)Ekstase
ელექტრონი(elektroni)Elektron
ელიპსი(elipßi)Ellipse
ემპათია(empatia)Empathie
ემპირიკა(empirika)Empirik
ენდემია(endemia)Endemie
ენერგია(energia)Energie
ენიგმა(enigma)Enigma
ფილანთროპი(pilantropia)Philanthrop
ფილოსოფია(piloßopoßi)Philosophie
ფლეგმატიკოსი(plegmatikoßi)Phlegmatiker
ფობია(pobia)Phobie
ფონეტიკა(ponetika)Phonetik
ფოტონი(potoni)Photon
ფოტოსინთეზი(potoßintesi)Photosynthese
ფოტოგრაფია(potograpia)Fotografie
ფრაზა(prasa)Phrase
ფიზიკა(pisika)Physik
ფიზიოგნომია(pisiognomia)Physiognomie
ფსალმუნი(pßalmuni)Psalm
ფსევდონიმი(pßewdonimi)Pseudonym
ფსიქიატრია(pßikiatria)Psychiatrie
ფსიქოლოგია(pßikologia)Psychologie
ფსიქოსომატიკა(pßikoßomatika)Psychosomatik
ქამელეონი(kameleoni)Chamäleon
ქაოსი(kaoßi)Chaos
ქარიზმა(karisma)Charisma
ქიმია(kimia)Chemie
ქირურგია(kirurgia)Chirurgie
ქლოროფილი(kloropili)Chlorophyll
ქოლერიკი(koleriki)Choleriker
ქრისტე(krißte)Christus
ქრომატოგრაფია(kromatograpia)Chromatographie
ქრომოსომა(kromoßoma)Chromosom
ქრონოგრაფი(kronograpia)Chronograph
ქრონოლოგია(kronologia)Chronologie
ქრონომეტრი(kronometri)Chronometer
ქსენოფობია(kßenopobia)Xenophobie
ქსეროგრაფია(kßerograpia)Xerographie
ქსილოფონი(kßiloponi)Xylophon
ციკლონი(zikloni)Zyklon
ციკლი(zikli)Zyklus
ცილინდრი(zilindri)Zylinder
ცინიკური(zinikuri)zynisch
ჰაგიოგრაფია(hagiograpia)Hagiographie
ჰემატომა(hematoma)Hämatom
ჰარმონია(harmonia)Harmonie
ჰედონიზმი(hedonismi)Hedonismus
ჰემისფერო(hemißpero)Hemisphäre
ჰერმენევტიკა(hermenewtika)Hermeneutik
ჰეროიკული(heroikuli)heroisch
ჰოლოგრაფია(holograpia)Holografie
ჰორიზონტი(horisonti)Horizont
ჰორმონი(hormoni)Hormon
ჰოროსკოპი(horoßkopi)Horoskop
ჰიბრიდი(hibridi)hybrid
ჰიდრანტი(hidranti)Hydrant
ჰიდროლოგია(hidrologia)Hydrologie
ჰიგიენა(higiena)Hygiene
ჰიმნოგრაფია(himnograpia)Hymnographie
ჰიპნოზი(hipnosi)Hypnose
ჰიპნოთერაპია(hipnoterapia)Hypnotherapie
ჰიპოთეკა(hipoteka)Hypothek
ჰიპოთეზა(hipotesa)Hypothese

Latinismen

(auch s.g. neulateinische Wortbildungen)
Lateinische Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf LateinDuden-TranskriptionWortbedeutungen auf Deutsch
ალიბი(alibi)Alibi
ელემენტი(elementi)Element
გლობუსი(globußi)Globus
ინკოგნიტო(inkognito)Inkognito
ლიბიდო(libido)Libido
მაქსიმუმი(maksimumi)Maximum
მინიმუმი(minimumi)Minimum
რეფერატი(reperati)Referat
ფიქცია(pikzia)Fiktion
ფუნქცია(punkzia)Funktion
ულტიმატუმი(ultimatumi)Ultimatum
ორატორი(oratori)Redner
კამერა(kamera)Camera
კამპუსი(kampusi)Campus
კომბინაცია(kombinazia)Kombination
რეცეფცია(rezepzia)Rezeption
კონცეფცია(konzepzia)Konzeption
ფედერაცია(pederazia)Föderation
კონფიგურაცია(konfigurazia)Konfiguration
ექსტრემისტი(ekstremisti)Extremist
ტერორისტი(teroristi)Terrorist
ფოკუსი(pokußi)Focus
გენიოსი(gemioßi)Genius
პროცესია(prozeßia)(das) Trauergeleit, (das) Trauergefolge, (der) Trauerzug.

Gallizismen

Französische Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf Georgisch Transkription entlehnter Wörter Wortbedeutungen auf Französisch
აპერიტივი (aperitiwi) l’apéritif
აბონემენტი (abonementi) abonnement
ავანსცენა (awanßzena) avant-scène
ამპლუა (amplua) emploi
არტილერია (artileria) artillerie
ბალეტი (baleti) ballet
ბილიარდი (biliardi) billard
ბულიონი (bulioni) bouillon
ბორდელი (bordeli) un bordel
დირექტორი (direktori) le directeur
დირიჟორი (dirishori) le dirigeur
დევიზი (dewisi) la devise
დეჟავიუ (deshawiu) déjà vu
ვარიეტე (wariete) varieté (Theater)
ვერნისაჟი (vernißashi) vernissage
ვესტიბიული (weßtibiuli) vestibule
ვიზაჟისტი (wisashisti) visagist
ვიზიტი (wisiti) visite
ვულგარული (wulgaruli) vulgaire
დელიკატური (delikaturi) delicat
კაბარე (kabare) cabarett
კალორია (kaloria) une calorie
კუპონი (kuponi) coupon
მუშკეტერი (mushketeri) un mousquet, un mousquetaire
მენუეტი (menueti) menuett
მენიუ (meniu) le menu
მასკარადი (maßkaradi) maskerade
ომლეტი (omleti) omelett
ოტ კუტიური (otkuturi) La haute couture
პა (pa) pas (Theater)
პილოტაჟი (pilotashi) le pilotage
ჟურნალი (shurnali) journal
რაგუ (ragu) ragout
რეზიუმე (resiume) un résumé
საბოტაჟი (ßabotashi) sabotage
სუფლიორი (ßupliori) un souffleur
ტაბლო (tablo) tableau
ტუალეტი (tualeti) toilette
ფურშეტი (pursheti) la fourchette
შანსი (shanßi) une chance
შანსონი (shanßoni) chanson

Arabismen

Arabische Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf Georgisch Duden-Transkription Wortbedeutungen auf Deutsch
ამალა (amala) (das) Gefolge (Begleitung einer hochgestellten Persönl.)
ბაითი (baiti) (die) Hütte. (Jargon: Bude, Spelunke)
ბალღამი (balghami) (der) Eiterherd
ბურჯი (burdshi) (die) Säule
დოვლათი (dowlati) (der) Reichtum eines Landes; (die) Wohlhabenheit einer Pers.
მუხანათი (muchanati) brutal
ზარალი (sarali) (der) Schaden (Beschädigung od. eines Defektes)
ფიქრი (pikri) nachdenken, zaudern
ზიანი (siani) (der) Schaden (Gesundheitl. Beeinträchtigung)
საღი (ßaghi) gesund, heil
სევდა (ßevda) (die) Trübsal
სიფათი (sipati) Jargon: (die) Fresse, (die) Fratze
ყალბი (qalbi) falsch
ხაზინა (chasina) (das) Budget
ხალასი (chalaßi) echt, rein
ხალისი (chalißi) (das) Vergnügen
ხალხი (chalchi) (das) Volk, (die) Leute
ხათრი (chatri) (der) Respekt
ხარჯი (chardshi) (die) Unkosten
ჯიბრი (dshabri) (die) Rache, (der) Zwist.

Iranismen

(Entlehnungen hauptsächlich aus dem Persischen, entlehnt in verschiedenen Zeitabschnitten)
Iranische Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf Georgisch Duden-Transkription Wortbedeutungen auf Deutsch
ალუბალი (alubali) (die) Kirsche
ბალი (bali) (die) Weichsel
ბალიში (balischi) (das) Kissen
ბოსტანი (bostani) (der) Gemüsegarten
დარდი (dardi) (der) Kummer, (das) Leid
დილეგი (dilegi) (der) Kerker
თუთა (tuta) (die) Maulbeere
ლობიო (lobio) (die) Bohne
მანქანა (mankana) (das) Auto
ნიადაგი (niadagi) (der) Boden
ოთახი (otachi) (das) Zimmer
სასტიკი (ßaßtiki) brutal
ტანი (tani) (der) Körper
ფარდა (parda) (der) Vorhang
ფანდი (pandi) (der) Handgriff, (der) Kunstgriff
ქარხანა (karchana) (das) Werk
ქაღალდი (kaghaldi) (das) Papier
ჩირქი (tschirki) (der) Eiter
ჩანგალი (tschangali) (die) Gabel
ჩარხი (tscharchi) (die) Werkbank
ხანჯალი (chandshali) (der) Dolch
ხაზინადარი (chasinadari) arab.-pers. Bildung (der) Zahlmeister, (der) Pfennigmeister, (die) Tresorier
ჯავრი (dshavri) (die) Sorge

Anglizismen

Englische Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf georgisch Duden-Transkription entlehnter Wortformen Wortbedeutungen auf englisch
აუტპუტი (autputi) output
აუტსაიდერი (autsaideri) outsider
აუტსორსინგი (autßorßingi) outsourcing
ბეიბისიტერი (beibißiteri) babysitter
ბესტსელერი (beßtßeleri) bestseller
ბ(ი)უჯეტი (biudsheti) Budget
ბიზნესი (bisneßi) business
ბრენდი (brendi) brand
ბულინგი (bulingi) bullying
ბროკერი (brokeri) broker
დააფდეითება (daadeiteba) update
დაკლიკვა (daklikwa) click
დალაიქება (dalaikeba) like
დათაგვა (datagwa) tag
დაფორვარდება (daporwardeba) forward
დაქენსელება (dakenßeleba) cancel
დედლაინი (dedlaini) deadline
დესტინაცია (deßtinazia) destination
დეიოფი (deiopi) day off
დეფოლტი (depolti) default
დილერი (dileri) dealer
დისემინაცია (dißeminazia) dissemination
დრაივი (draivi) drive
დუთიფრი (dutipri) duty free
ევალუაცია (ewaluazia) evaluation
ევიდენსი (ewidenßi) evidence
ემერჯენსი (emerdshenßi) emergency
ექშენ ფლენი (ekshenpleni) action plan
ვალიდურობა (waliduroba) validity
ვიქტიმიზაცია (wiktimisazia) victimisation
ვიქტიმ-ბლეიმინგი (wiktim-bleimingi) victim blaming
ვიქტიმ-შეიმინგი (wiktim-sheimingi) victim shaming
თიმვორკი (timworki) teamwork
თოქშოუ (tokshou) talkshow
იმპიჩმენტი (impitschmenti) impeachment
იმპლემენტაცია (implementazia) implementation
ინვესტორი (inwestori) investor
ინპუტი (inputi) input
ინსპირაცია (inßpirazia) inspiration
კომიქსი (komikßi) comics
კოლაბორაცია (kolaborazia) collaboration
ლიზინგი (lisingi) leasing
ლუზერი (luseri) loser
მარკეტინგი (marketingi) marketing
მეინსტრიმი (meinßtrimi) mainstream
მენეჯმენტი (menedshmenti) management
მობინგი (mobingi) mobbing
ნოუტბუკი (noubuki) notebook
პენალტი (penalti) penalty
სამმიტი (samiti) summit
სტრიმინგი (ßtrimingi) streaming
ფიტნესი (pitneßi) fitness
ჯინსი (dshinßi) jeans
ჰენდაუტი (hendauti) handout

Wortbildung der Numeralia

Das georgische Zahlensystem ist bis 100 gemischt dezimal-vigesimal. z. B.:

Grundzahlen und Ordnungszahlen im Vergleich

Numeralia Cardinalia und Numeralia Ordinalia
auf Deutsch - Wie viele?auf Georgisch - რამდენი? (ramdeni?)auf Deutsch - der (die, das) Wievielte?auf Georgisch - მერამდენე? (meramdene?)
einsერთი - ertiDer (die, das) Erste.პირველი - pirweli
zweiორი - oriDer (die, das) Zweite.მეორე - meore
dreiსამი - ßamiDer (die, das) Dritte.მესამე - meßame
vierოთხი - otchiDer (die, das) Vierte.მეოთხე - meotche
fünfხუთი - chutiDer (die, das) Fünfte.მეხუთე - mechute
sechsექვსი - ekwßiDer (die, das) Sechste.მეექვსე - meekwße
siebenშვიდი - schwidiDer (die, das) Siebte.მეშვიდე - meschwide
achtრვა - rwaDer (die, das) Achte.მერვე - merwe
neunცხრა - zchraDer (die, das) Neunte.მეცხრე - mezchre
zehnათი - atiDer (die, das) Zehnte.მეათე - meate
elfთერთმეტი - tertmetiDer (die, das) Elfte.მეთერთმეტე - metertmete
zwölfთორმეტი - tormetiDer (die, das) Zwölfte.მეთორმეტე - metormete
dreizehnცამეტი - zametiDer (die, das) Dritte.მეცამეტე - mezamete
vierzehnოთხმეტი - totchmetiDer (die, das) Vierzehnte.მეთოთხმეტე - metotchmete
fünfzehnთხუთმეტი - tchutmetiDer (die, das) Fünfzehnte.მეთხუთმეტე - metchutmete
sechzehnთექვსმეტი - tekwßmetiDer (die, das) Sechzehnte.მეთექვსმეტე - metekwßmete
siebzehnჩვიდმეტი - tschwidmetiDer (die, das) Siebzehnte.მეჩვიდმეტე - metschwidmete
achtzehnრვამეტი - trwametiDer (die, das) Achtzehnte.მეთვრამეტე - metwramete
neunzehnცხრამეტი - zchrametiDer (die, das) Neunzehnte.მეცხრამეტე - mezchramete
zwanzigოცი - oziDer (die, das) Zwanzigste.მეოცე - meoze
einundzwanzigოცდაერთი - ozdaertiDer (die, das) Einundzwanzigste.ოცდამეერთე - ozdameerte
zweiundzwanzigოცდაორი - ozdaoriDer (die, das) Zweiundzwanzigste.ოცდამეორე - ozdameore
dreiundzwanzigოცდასამი - ozdaßamiDer (die, das) Dreiundzwanzigste.ოცდამესამე - ozdameßame
vierundzwanzigოცდაოთხი - ozdaotchiDer (die, das) Vierundzwanzigste.ოცდამეოთხე - ozdameotche
fünfundzwanzigოცდახუთი - ozdachutiDer (die, das) Fünfundzwanzigste.ოცდამეხუთე - ozdamechute
sechsundzwanzigოცდაექვსი - ozdaeqwßiDer (die, das) Sechsundzwanzigste.ოცდამეექვსე - ozdameekwße
siebenundzwanzigოცდაშვიდი - ozdaschwidiDer (die, das) Siebenundzwanzigste.ოცდამეშვიდე - ozdameschwide
achtundzwanzigოცდარვა - ozdarwaDer (die, das) Achtundzwanzigste.ოცდამერვე - ozdamerwe
neunundzwanzigოცდაცხრა - ozdazchraDer (die, das) Neunundzwanzigste.ოცდამეცხრე - ozdamezchre
dreißigოცდაათი - ozdaatiDer (die, das) Dreißigste.ოცდამეათე - ozdameate
einunddreißigოცდათერთმეტი - ozdatertmetiDer (die, das) Einundreißigste.ოცდამეერთე - ozdameerte
Grundzahlen (in Fünfer-Schritten)
ZahlGeorgisch - Duden-TranskriptionwörtlichDeutsch
30ოცდაათი - ozdaatizwanzig und zehndreißig
35ოცდათხუთმეტი - ozdatchutmetizwanzig und fünfzehnfünfunddreißig
40ორმოცი - ormozizwei mal zwanzigvierzig
45ორმოცდახუთი - ormozdachutizwei mal zwanzig und fünffünfundvierzig
50ორმოცდაათი - ormozdaatizwei mal zwanzig und zehnfünfzig
55ორმოცდათხუთმეტი - ormozdatchutmetizwei mal zwanzig und fünfzehnfünfundfünfzig
60სამოცი - samozidrei mal zwanzigsechzig
65სამოცდახუთი - ßamozdachutidrei mal zwanzig und fünffünfundsechzig
70სამოცდაათი - ßamozdaatidrei mal zwanzig und zehnsiebzig
75სამოცდათხუთმეტი - ßamozdatchutmetidrei mal zwanzig und fünfzehnfünfundsiebzig
80ოთხმოცი - otchmozivier mal zwanzig, vgl. franz. quatre-vingts. achtzig
85ოთხმოცდახუთი - otchmozdachutivier mal zwanzig und fünffünfundachtzig
90ოთხმოცდაათი - otchmozdaativier mal zwanzig und zehnneunzig
95ოთხმოცდათხუთმეტი - otchmozdatchutmetivier mal zwanzig und fünfzehnfünfundneunzig

Wortbildung und Schreibung der Monate, der Jahre und Jahrhunderte

Monate

Monate mit Zahlen - თვე და რიცხვი
Der wievielte Mai?GeorgischDuden-TranskriptionAm wievielten Mai?GeorgischDuden-Transkription
der 25. Mai25 მაისიozdachuti maißiAm 25. Mai25 მაისსozdachut maißß

Jahre

Das Jahr - წელი (zeli) oder წელიწადი (zelizadi)
DeutschGeorgischDuden-Transkription
(Das Jahr) 19701970 (oder wörtl. ათასცხრაასსამოცდაათი) წელიataßzchraaßßamozdaati zeli
(Das Jahr) 20212021 (oder wörtl. ორიათასოცდააერთი) წელიoriataßozdaerti zeli

Jahrhunderte

Das Jahrhundert - საუკუნე (ßaukune)
DeutschGeorgisch mit/in Duden-TranskriptionAlternative SchreibweiseAlternative Schreibweise
Das 20. JahrhundertXX საუკუნე (meoze ßaukune)20-ე საუკუნემე-20 საუკუნე
Das 21. JahrhundertXIX საუკუნე (ozdameerte ßaukune)21-ე საუკუნეkeine

Einordnung der Zeit

Einteilung der Tage

Lexikalische Zeitangabe "bis heute und davor"
Deutschbis heutegesternvorgesternvorvorgestern
auf Georgischდღემდე (dghemde)გუშინ (guschin)გუშინწინ (guschinzin)გუშინწინის წინ (guschinziniß zin)
Lexikalische Zeitangabe "heute, ab heute und danach"
Deutschheuteab heutemorgenübermorgenüberübermorgen
auf Georgischდღეს (dgheß)დღეიდან (dgheidan)ხვალ (chwal)ზეგ (seg)მაზეგ (maseg)

Einteilung der Tagesabschnitte

Lexikalisch und morphologisch
Deutsch(der) morgen(der) Frühmorgen(der) Mittag(der) Nachmittag(der) Abend(die) Nacht(die) Mitternacht
auf Georgischდილა (dila)დილაადრიან (dilaadrian)შუადღე (schuadghe)ნაშუადღევი (naschuadghewi)საღამო (saghamo)ღამე (ghame)შუა ღამე (schua ghame)
auf die Frage "wann?"; "როდის?" (rodis?)morgensfrühmorgensmittagsnachmittagsabendsnachtsmitternachts
auf Georgischდილით (dilit)დილაადრიან (dilaadrian)შუადღით (schuadghit)ნაშუადღევს (naschuadghewß)საღამოს, საღამოთი (saghamos, saghamoti)ღამით (ghamit)შუაღამეზე, შუაღამით (schuaghamese, schuaghamit)

Wochentage

Das Wort Wochentage im Georgischen (kein Kompositum) Wortverbindung wortwörtlich "Tage der Woche"

Wortbildung und Morphologische Beschreibung der Wochentage
auf DeutschDuden-Transkriptionauf Georgisch
1. (der) Tag, -es, -endghe, dghiß(a), dgheebiდღე, დღის, დღეები
2. (die) Woche, -, -nkwira, kwiriß(a), kwirebiკვირა, კვირის, კვირები
3. (der) Wochentag, -es, -ekwiriß dhe, kwiriß dghiß(a), kwiriß dgheebiკვირის დღე, კვირის დღის, კვირის დღეები

Mit "kwira" (კვირა) bezeichnet man im heutigen Georgischen sowohl die Wörter "Sonntag" und "die (ganze) Woche". Im Altgeorgischen hat man für die Bezeichnung der 7 Tage einer Woche das Wort "mßgepßi" (მსგეფსი) benutzt.

Wochentage (კვირის დღეები)
auf DeutschDuden-Transkriptionauf Georgisch (Ab 4. Jhr.)auf AltgeorgischDuden-Transkription u. Deutung
Montagorschabatiორშაბათიმთვარისაmtwarißa (Tag des Mondes)
Dienstagsamschabatiსამშაბათიარიასიariaßi oder marßißa (nach Mars)
Mittwochotchschabatiოთხშაბათიერმესისაermißa oder hermeßißa (nach Hermes)
Donnerstagchutschabatiხუთშაბათიაფროდიტისაaproditißa (nach Aphrodite) oder venußißa (nach Venus)
Freitagparaskewiპარასკევიდიოსისაdioßißa (nach Dionynos) od. iupoterißa (nach Jupiter)
Samstagschabatiშაბათიკრონოსისაkronoßißa (nach Kronos)
Sonntagkwiraკვირამზისაmsißa (Tag der Sonne)

Das Wochenende wird im Georgischen mit einem Kompositum reduplizierter Art schabat-kwira (შაბათ-კვირა wörtlich Samstag-Sonntag) gebildet.

Morphologisch-syntaktische Einordnung der Wochentage

Verteilung im Zeitraum
SpracheWochentagWann?Wie oft ? (Frage nach Permanenz)
auf Deutsch(der) Montagam Montagmontags
auf Georgischორშაბათი (orschabati)ორშაბათ (orschabatß )ორშაბათობით (orschabatobit )
auf Deutsch(der) Dienstagam Dienstagdienstags
auf Georgischსამშაბათი (ßamschabati)სამშაბათ (ßamschabatß )სამშაბათობით (ßamschabatobit )
auf Deutsch(der) Mittwocham Mittwochmittwochs
auf Georgischოთხშაბათი (otchschabati)ოთხშაბათ (otchschabatß )ოთხშაბათობით (otchschabatobit )
auf Deutsch(der) Donnerstagam Donnerstagdonnerstags
auf Georgischხუთშაბათი (chutschabati)ხუთშაბათ (chutschabatß )ხუთშაბათობით (chutschabatobit )
auf Deutsch(der) Freitagam Freitagfreitags
auf Georgischპარასკევი (paraßkewi)პარასკევ (paraßkewß )პარასკევობით (paraßkewobit )
auf Deutsch(der) Samstagam Samstagsamstags
auf Georgischშაბათი (schabati)შაბათს (schabatß )შაბათობით (schabatobit)
auf Deutsch(der) Sonntagam Sonntagsonntags
auf Georgischკვირა (kwira)კვირა (kwiraß )კვირაობით (kwiraobit )

Monate

(der) Monat, -es, -e (თვე, თვის(ა), თვეები)
auf DeutschDuden-Transkriptionauf Georgischauf AltgeorgischDuden-Transkription
1. (der) Januarianwariიანვარიაპნისიapnißi
2. (der) Februartheberwaliთებერვალისურწყუნისიßurzqunißi
3. (der) Märzmartiმარტიმირკანიmirkani
4. (der) Aprilapriliაპრილიიგრიკაigrika
5. (der) Maimaißiმაისივარდობისთვეwardobißtwe
6. (der) Juniiwnißiივნისიმკათათვეmkatatwe
7. (der) Juliiwlißiივლისითიბათვეtibatwe
8. (der) Augustagwißtoაგვისტომარიამობისთვეmariamobistwe
9. (der) Septemberßektemberiსექტემბერიენკენისთვეenkenißtwe
10. (der) Oktoberoktomberiოქტომბერიღვინობისთვეghwinobißtwe
11. (der) Novembernoemberiნოემბერიგიორგობისთვეgiorgobißtwe
12. (der) Dezemberdekemberiდეკემბერიქრისტეშობისთვე oder ტირისდენიkrißteschobißtwe oder tirisdeni

Morphologische und syntaktische Einordnung der Monate

auf Deutschauf GeorgischDuden-Transkriptionauf GeorgischDuden-Transkriptionauf Deutsch
im Januarიანვარშიianwarschi 1, 2 და 3 იანვარსpirwel, or da ßam ianwarßam 1., 2. und 3. Januar
im Februarთებერვალშიtheberwalschi 4, 5 და 6 თებერვალსotch, chut da ekwß teberwalßam 4., 5. und 6. Februar
im Märzმარტშიmartschi 7, 8 და 9 მარტსschwid, rwa da zchra martßam 7., 8. და 9. März
im Aprilაპრილშიaprilschi 10, 11 და 12 აპრილსat, tertmet da tormet aprilßam 10., 11. და 12. April
im Maiმაისშიmaißschi 13, 14 და 15 მაისსzamet, totchmet da tchutmet maißßam 13., 14. და 15. Mai
im Juniივნისშიiwnißschi 16, 17 და 18 ივნისსtekwßmet, tschwidmet da twramet iwnißßam 16., 17. და 18. Juni
im Juliივლისშიiwlißschi 19, 20 და 21 ივლისსzchramet, oz da ozdaert iwlißßam 19., 20. და 21. Juli
im Augustაგვისტოშიagwißtoschi 22, 23 და 24 აგვისტოსozdaor, ozdaßam da ozdaotch agwißtoßam 22., 23. და 24. August
im Septemberსექტემბერშიßektemberschi 25, 26 და 27 სექტემბერსozdachut, ozdaekwß da ozdaschwid ßektemberßam 25., 26. და 27. September
im Oktoberოქტომბერშიoktomberschi 28, 29 და 30 ოქტომბერსozdarwa, ozdazchra da ozdaat oktomberßam 28., 29. და 30. Oktober
im Novemberნოემბერშიnoemberschi 31 ნოემბერსozdatertmet noemberßam 31. November
im Dezemberდეკემბერშიdekemberschi 1 და 2 დეკემბერსpirwel da or dekemberßam 1. und 2. Dezember

Jahreszeiten

Vier Jahreszeiten
auf Deutschauf GeorgischDuden-TranskriptionWann?Duden-Transkriptionauf Deutsch
1. (der) Frühlingგაზაფხულიgasapchuliგაზაფხულზეgasapchulseim Frühling
2. (der) Sommerზაფხულიsapchuliზაფხულზეsapchulseim Sommer
3. (der) Herbstშემოდგომაschemodogomaშემოდგომაზეschemodgomaseim Herbst
4. (der) Winterზამთარიsamtariზამთარშიsamtarschiim Winter

Morphologische und syntaktische Einordnung der Jahreszeiten

Verteilung im Zeitraum
SpracheJahreszeitWann? (Frage nach Kontinuität)Wie oft ? (Frage nach Permanenz)
auf Deutsch(der) Frühlingjeden Frühlingfrühlings
auf Georgischგაზაფხულიყოველ გაზაფხულზე (qowel gasapchulse )გაზაფხულობით (gasapchulobit)
auf Deutsch(der) Sommerjeden Sommersommers
auf Georgischზაფხულიყოველ ზაფხულზე (qowel sapchulse )ზაფხულობით (sapchulobit)
auf Deutsch(der) Herbstjeden Herbstherbsts
auf Georgischშემოდგომაყოველ შემოდგომაზე (qowel schemodgomase )შემოდგომობით (schemodgomobit)
auf Deutsch(der) Winterjeden Winterwinters
auf Georgischზამთარი (samtari)ყოველ ზამთარში (qowel samtarschi )ზამთრობით (sam(-)trobit)

Einteilung der Jahre

Lexikalische Einteilung der Jahre
dieses Jahrletztes Jahrvorletztes Jahrvorvorletztes Jahrnächstes Jahrübernächstes Jahr
წელსშარშანშარშანწინშარშანწინის წინგაისადგარამეისად (Dialekt. Präg.)
zelßscharschanscharschanzinscharschanziniß zingaißadgarameißad

Lexikalische und morphologische Einordnung der Jahre

Lexikalische und morphologische Einteilung in Vergangenheit
von diesem Jahrvom letzten Jahrvom vorletzten Jahrvom vorvorletzten Jahr
წლევანდელიშარშანდელიშარშანწინდელიშარშანწინისწინდელი
zlewandelischarschandelischarschanzindelischarschanzinißzindeli
Lexikalische und morphologische Einteilung in Zukunft
von diesem Jahrvom nächsten Jahrvom übernächsten Jahr
წლევანდელიგაისამდელიგარამეისამდელი
zlewandeligaißamdeligarameißamdeli (Dialekt. Präg.)

Dialekte

Die Georgische Sprache unterteilt sich in 18 regionale Dialekte, deren Grenzen den Grenzen historischer Regionen Georgiens entsprechen und die nach ihren Charakteristika in fünf Haupt-Dialektgruppen eingeteilt werden, und in einen Soziolekt:

  • Nordwestliche Dialekte
  • Südwestliche Dialekte
    • Gurisch (georgisch გურული Guruli) in der Region Gurien,
    • Adscharisch (georgisch აჭარული Atsch’aruli) in der heute autonomen Region Adscharien,
    • Imerchewisch (georgisch იმერხეული Imercheuli) in der heute zur Türkei, Provinz Artvin gehörenden Region Imerchewi (hier vorwiegend abseits der Küste im Gebirge),
  • Zentrale Dialekte
    • Kartlisch (georgisch ქართლური Kartluri) in der Region Kartlien, der zahlreichste Dialekt (ohne die manchmal als „Oberkartlien“ bezeichneten Regionen Samzche-Dschawachetiens),
    • Mes'chisch (georgisch მესხური Meschuri) in der Region Meschetien, im Mittelalter und heute wieder alternativ auch Samzche genannt (Westteil der Großregion Samzche-Dschawachetien),
    • Dschawachisch (georgisch ჯავახური Dschawachuri) in der Region Dschawachetien (Ostteil der Großregion Samzche-Dschawachetien),
  • Nordöstliche Gebirgsdialekte
    • Mochewisch (georgisch მოხეური Mocheuri) in der Region Chewi rund um die Darialschlucht am oberen Terek,
    • Mtiuletisch-Gudamaq'risch (georgisch მთიულურ-გუდამაყრული Mtiulur-Gudamaqruli) südlich davon in der Region Mtiuletien-Gudamaqarien,
    • Chewsurisch (georgisch ხევსურული Chewsuruli) in der Region Chewsuretien,
    • Pschawisch (georgisch ფშაური Pschauri) in der südlicheren Region Pschawien,
    • Tusch(et)isch (georgisch თუშური Tuschuri) in der Region Tuschetien,
  • Östliche Dialekte
    • Kach(et)isch (georgisch კახური Kachuri) in der Region Kachetien,
    • Tianetisch (georgisch თიანეთური Tianeturi) in der Region Erzo-Tianetien,
    • Ingiloisch (georgisch ინგილოური Ingilouri) in der historischen Region Saingilo, heute die Rayons Balakən und Zaqatala in Aserbaidschan,
    • Ferejdanisch (georgisch ფერეიდნული Pereidnuli), Dialekt der Nachkommen georgischer Deportierter nach Zentralpersien in der Regierungszeit Schah Abbas des Großen Anfang 17. Jahrhundert, die heute noch im Westen der Provinz Isfahan, besonders dem Bezirk Ferejdan und der Stadt Ferejdun Schahr leben.

Alle Dialekte und auch der Soziolekt Judäo-Georgisch sind untereinander mehrheitlich verständlich und nähern sich zunehmend dem hochsprachlichen Standard der georgischen Schriftsprache an. Demgegenüber sind die verwandten südkaukasischen (kartwelischen) Sprachen, die sanischen Sprachen Mingrelisch und Lasisch sowie das Swanische, mit dem Georgischen mehrheitlich nicht mehr verständlich und werden deshalb in der Kaukasiologie als separate Sprachen klassifiziert. Aufgrund der seit dem Frühmittelalter gemeinsamen Verwendung des Georgischen als georgisch-orthodoxe Kirchensprache (in Lasistan, im Nordosten der Türkei nur bis zur Islamisierung im 14.–17. Jahrhundert, in den anderen Gebieten bis heute), als Adels- und Schriftsprache werden die Sprecher dieser verwandten Sprachen in Georgien aber bis heute zu den ethnischen Georgiern gezählt.

Familiennamen

Ca. 70 % der georgischen Familiennamen wurden aus Patronymen gebildet, die auf -dse (geschrieben: -ძე) (altgeorgisch „Sohn“) endeten, oder auf -schwili (geschrieben: -შვილი) („Kind“).

Viele georgische Familiennamen können anhand ihrer Endungen sprachlich-dialektal bestimmten Regionen des Landes zugeordnet werden, aus denen sie ursprünglich stammen.

Literatur

  • Marine Bokhashvili: Einführung in die georgische Schrift. Buske, Hamburg 2007, ISBN 978-3-87548-433-5.
  • Lia Abuladze, Andreas Ludden: Lehrbuch der georgischen Sprache. 2., überarbeitete Auflage. Buske, Hamburg 2011, ISBN 978-3-87548-620-9. (inklusive Audio-CD).
  • Marcello Cherchi: Georgian. LINCOM Europa, München/ Newcastle 1999, ISBN 3-89586-119-7.
  • Farshid Delshad: Georgica et Irano-Semitica, Studies on Iranian and Semitic Loanwords in Classical Georgian, Philological Approaches towards Historical-Comparative Linguistics. Deutscher Wissenschafts-Verlag (DWV), Baden-Baden 2009.
  • Steffi Chotiwari-Jünger, Damana Melikischwili, Lia Wittek: Georgische Verbtabellen. Buske, Hamburg 2010, ISBN 978-3-87548-510-3.
  • Georgij A. Klimov: Einführung in die kaukasische Sprachwissenschaft. aus dem Russischen von Jost Gippert. Buske, Hamburg 1994, ISBN 3-87548-060-0.
  • Michael Jelden: Deutsch-Georgisches Wörterbuch. Buske, Hamburg 2001, ISBN 3-87548-234-4.
  • Yolanda Marchev: Deutsch-georgisches Wörterbuch. Kaukasus-Verlag, Freudenstadt 1999.
  • Heinz Fähnrich: Kurze Grammatik der georgischen Sprache. 3. Auflage. Langenscheidt u. Verlag Enzyklopädie, Leipzig u. a. 1993.
  • Heinz Fähnrich: Kartwelische Wortschatzstudien. Friedrich-Schiller-Universität, Jena 2002, ISBN 3-9808569-1-7.
  • Heinz Fähnrich: Linguistische Termini Georgisch-Deutsch. Shaker Verlag, Aachen 2003, ISBN 3-8322-7231-3.
  • Kita Tschenkéli: Einführung in die georgische Sprache. Band 1: Theoretischer Teil. Band 2: Praktischer Teil. Amirani, Zürich 1958, ISBN 3-85521-001-2.
  • Kita Tschenkéli: Georgisch-deutsches Wörterbuch. 3 Bände. Zürich 1965–74. (Neuauflage: 2007, ISBN 978-3-85521-002-2)
  • Lia Abuladze, Andreas Ludden: Grundwortschatz Georgisch. Buske, Hamburg 2011, ISBN 978-3-87548-550-9.

Fußnoten

  1. Kevin Tuite: The geography of Georgian q´e. S. 5–6. Georgij A. Klimov: Einführung in die kaukasische Sprachwissenschaft. Hamburg 1994, S. 90.
  2. Zur Lokalisierung, vgl. diese ethnische Karte des Iran von Dr. M. Izady (Columbia University): eingezeichnet südlich von Arak, ost-nord-östlich von Isfahan als „Georgians & Armenians“.
  3. Georgij A. Klimov: Einführung in die kaukasische Sprachwissenschaft. Hamburg 1994, S. 88–94.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.